خرد در اندیشة ایرانی، شالودة جهان هستی است و جنبه‌های گوناگون زندگی مادی و معنوی انسان را در بر می‌گیرد. اندرزنامه‌های پهلوی، آیینة باورهای کهن زرتشتی هستند و خردگرایی در آنها نمود بارزی دارد؛ از آن جمله به کتاب ششم دینکرد، مهم‌ترین پندنامه به زبان پهلوی، می‌توان اشاره کرد. در شاهنامة فردوسی نیز که میراث‌دار اندیشه‌ها و ذخایر اندرزی پیش از اسلام است؛ خرد یکی از مفاهیم بنیادی است و در نقش‌ها و ک...

اخلاق ایران باستان همواره یکی از جذاب­ترین مباحث مطالعات ایران­شناسان را تشکیل داده است. به دلیل اهمیت دین در دورۀ ساسانیان، اخلاق ایرانی نیز برجستگی بسیاری پیدا کرد و آثار اخلاقی بسیاری تدوین شد. از مطالب اخلاقی رایج در این دوره می­توان به سنت اندرز و اندرزگویی اشاره داشت. اندرزنامه­ها از سنخ اخلاق عملی در حوزۀ ایران باستان هستند که با ویژگی­های خاصی، سعی دارند تا مخاطبان خود را اخلاقی بار بیا...

بخت و کنش(تقدیر و کوشش) و جایگاه آن‌ها در زندگی دنیایی و مینوی انسان، مبحثی مهم در کتاب‌ها و اندرزنامه‌های پهلوی بویژه دینکرد ششم است. این پندنامه که ششمین کتاب از مجموعه نه جلدی دینکرد به شمار می‌آید، مفصل‌ترین اندرزنامه پهلوی است که احتمالا بخش‌هایی از آن به شکل مکتوب و بخش‌هایی هم به طور شفاهی در دسترس بوده و در قرن سوم هجری بازنویسی شده است. در شاهنامه فردوسی نیز که چکیده فرهنگ ایران باستان...

دینکرد مهمترین و بزرگترین کتاب زردشتیان به خط و زبان پهلوی است؛ تحت اللفظ به معنای «تألیف دینی» است و مطالبش مبتنی بر اوستا و ترجمه های آن. به خاطر دربرداشتن مطالب گوناگون، دینکرد را به درستی «دانشنامه ی مزدَیَسنی» نام نهاده اند. دینکرد رساله ای نظام یافته نیست، بلکه مجموعه ای مدوّن از مطالب و اطّلاعات بازمانده از سنّت مزدیسنی است. دینکرد دارای نُه بخش یا نُه کتاب بوده است؛ کتاب یکم و دوم و بخشی از کت...

اخلاق ایران باستان همواره یکی از جذاب­ترین مباحث مطالعات ایران­شناسان را تشکیل داده است. به دلیل اهمیت دین در دورۀ ساسانیان، اخلاق ایرانی نیز برجستگی بسیاری پیدا کرد و آثار اخلاقی بسیاری تدوین شد. از مطالب اخلاقی رایج در این دوره می­توان به سنت اندرز و اندرزگویی اشاره داشت. اندرزنامه­ها از سنخ اخلاق عملی در حوزۀ ایران باستان هستند که با ویژگی­های خاصی، سعی دارند تا مخاطبان خود را اخلاقی بار بیا...

در میان نوشته های فارسی میانه، آثار اندرزی اهمیت خاصی دارند. اندرزها مسائل اخلاقی جامعه را بازتاب می دهند و معرف اندیشه ، گفتار، و کردار مردم در گذشته های دورند و گویای این واقعیت آشکار نیز هستند که ایرانیان، به ویژه در دورۀ ساسانی، به سخنان و نوشته هایی با مضمون اخلاقی و اجتماعی دل بستگی فراوان داشته اند. انعکاس مطالب اندرزی محدود به دورۀ ساسانی و فرهنگ ایران پیش از اسلام نیست، بلکه در آثار اد...

پس از تدوین اوستا و ترجمه آن به زبان پهلوی، نوشته های زیادی درباره موضوعات مختلف به آن زبان انجام شده است. از جمله این نوشته ها دینکرد است که از آن با نام "دانشنامه بزرگ دینی زرتشتیان" یاد می شود. این کتاب بزرگ به نُه کتاب تقسیم شده است که موضوع این پژوهش، بررسی بندهایی از کتاب ششم است. در کتاب ششم، سخن از اخلاقیات است و ویژگی های مختلف در آن ستایش یا نکوهش شده اند. از آنجا که اخلاقیات در دیدگاه...

دینکرد یکی از مهمترین متون پهلوی است و این پایان نامه بررسی نیمه نخست کتاب هفتم این اثر را به ترتیبی که گفته خواهد شد، به انجام رسانده است. حرف نویسی و آوانویسی بخش های یاد شده دینکرد هفتم بر اساس متن ویراسته مدن انجام شده است و البته این کار ضمن مقابله ای با ویرایش نوینی از دینکرد هفتم، اثر راشد محصل انجام گرفته است. این دو اثر تنها پژوهش هایی هستند که متن پهلوی دینکرد را بررسی کرده اند. علا...

دینکرد ششم که موضوع این پژوهش است، یکی از نُه کتاب دینکرد و بزرگ ترین اندرزنامه زبان پهلوی است و از نظر محتوا جزء دانشنامه های دینی محسوب می شود که تألیف آن در سده های نخستین اسلامی صورت گرفته است.کل آن را گزیده ای از "برش نسک" اوستا می دانند که در برگیرنده ی تعالیم و اعتقادات زردشتی و آگاهی و دانش های قدیمی وکهن است. مطالب آن از منابع گوناگون استخراج شده است و نمی توان آن را به یک نویسنده ی مشخ...

چکیده واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی متن پهلوی دینکرد پنجم به کوشش نسیم مهتاب روشن کتاب دینکرد که در حقیقت دانشنامه ای از دانسته های حکمت مزدیسنایی به زبان پهلوی است، از جمله مهمترین کتاب های ادبیات پهلوی به شمار می آید. کتاب پنجم دینکرد به علت دربرداشتن موضوعات و مطالب گوناگون از لحاظ آیینی، دینی، اسطوره ای، اجتماعی، اخلاقی و اندرزی از جمله متن های در خور توجه است. در این کتاب مطالب ب...